źródło: shutterstock,com

10 lipca 2020 to data, która na zawsze już zapisze się w historii polskiego radia. Co więcej, na pewno będą o niej pamiętać miłośnicy starej Radiowej Trójki. Bo właśnie tego dnia zrodziło się Radio Nowy Świat – stacja w pełni finansowana przez odbiorców.

Historia Radia Nowy Świat

Zgodnie z tym, o czym mówią dziennikarze pracujący w Radiowej Trójce, już od dawna sytuacja tam nie była najlepsza. Jednak najwięcej zmian, a tym samym rosnąca niechęć słuchaczy do tej stacji, na dobre zaczęła się 9 marca 2020 roku. Właśnie wtedy władze Polskiego Radia nie przedłużyły umowy z dziennikarką Anną Gacek. Dokładnie 2 dni później, ze studia Radiowej Trójki odszedł również Wojciech Mann. Nie godząc się na nowe reguły gry, do Gacek i Manna dołączyli również inni znakomici dziennikarze: Jan Młynarski, Jan Chojnacki oraz Wojciech Waglewski i Bartosz Waglewski.

Ogólne oburzenie, zarówno wśród słuchaczy, dziennikarzy, jak i przyjaciół Radiowej Trójki doprowadziło do podjęcia decyzji o stworzeniu nowej rozgłośni radiowej. Jednak nie miała to być kolejna stacja utrzymująca się z reklam. Już na samym początku obecna redaktor naczelna Magdalena Jethon ogłosiła, że słuchacze nie usłyszą w tej stacji reklam, jeżeli uda im się uzbierać 250 tysięcy złotych miesięcznie. Aby tego dokonać, założono specjalną zbiórkę na Patronite 18 kwietnia 2020 roku. Wtedy też padły pierwsze słowa o samej rozgłośni.

Pierwotnie jej start był zapowiadany na dzień 26 czerwca. Jednak w związku z zakażeniem wirusem COVID-19 jednego z dziennikarzy, premierowa audycja odbyła się 10 lipca 2020. I trzeba przyznać, że pierwsze „dzień dobry” wypowiedziane przez Wojciecha Manna było bardzo wzruszającym momentem. Niektórzy wręcz nazywają je przełomowym wydarzeniem w polskich mediach. Dla tych, którzy to przegapili z różnych względów, dodaję poniższe nagranie. Symboliczne, chociaż w niezbyt dobrej jakości.

Jak to działa w praktyce?

Jak wspominałam wyżej, 250 tysięcy złotych miało być kwotą, która uwolni tę rozgłośnię radiową od reklam. W efekcie okazało się, że już w dniu uruchomienia stacji, na koncie Radia Nowy Świat za pośrednictwem platformy Patronite zebrano kwotę wynosząca ponad 1,85 miliona złotych.

Co ciekawe, nowe radio wsparli nie tylko słuchacze, ale także firmy, które poniekąd w ten sposób pokazały swój gest solidarności. Liczba patronów wynosiła około 25 tysięcy. Oni również zadeklarowali się do kolejnych miesięcznych wpłat, na łączną kwotę 650 tysięcy złotych.

W kolejnych miesiącach liczba patronów, a zatem również budżet na Patronite, zaczął szybować w górę. W najbardziej szczytowym momencie było to 735 tysięcy złotych, z łącznej zbiórki 31 tysięcy patronów. Sytuacja zaczęła się poniekąd zmieniać od stycznia 2021, kiedy to na polu internetowych rozgłośni radiowych sponsorowanych przez słuchaczy pojawiło się Radio 357. A wraz z nim kolejni dziennikarze dawnej Radiowej Trójki, w tym Marek Niedźwiecki. Mimo to, do maja 2021 roku profil Radia Nowy Świat był największy pod względem liczby Patronów i wsparcia miesięcznego. Obecnie zaś, na miejsce RNŚ, wskoczyło Radio 357.

Jednak czy rzeczywiście Radio 357 ma w praktyce taką przewagę nad RNŚ?

Obie rozgłośnie wystartowały w podobny sposób, ponieważ ich grupa docelowa była jedna. Jednak widać wyraźnie, że Radio Nowy Świat złapało zadyszkę. Obrazuje to zmniejszająca się liczba patronów, a co za tym idzie finansowanie, które jest na mniejszym poziomie. Radio 357 rozwija się bardzo prężnie. I myślę, że dobry marketing i właśnie szybsze adaptowanie się do tego odbiorcy sprawia, że Radio 357 ma mocniejszą pozycję – twierdzi specjalista social media, Maciej Myśliwiec.

Patroni – (nie)stabilne źródło dochodów

Radio Nowy Świat uruchomiło również sklep z gadżetami pod adresem nowyswiat.shop

Crowdfunding jest obecny już kilkanaście lat. Za jego pomocą muzycy często decydują się zbierać potrzebne na nagranie płyty fundusze, pisarze na wydanie książek a gazety czy blogerzy starają się w ten sposób co miesiąc uiszczać odpowiednie opłaty, np. za domenę. Radio Nowy Świat postawiło na utrzymanie całej rozgłośni za pośrednictwem platformy Patronite. Warto dodać, że od wpłat uzależnione są także wynagrodzenia dla dziennikarzy. Jest to więc dość ryzykowna forma finansowania działalności, zwłaszcza biorąc pod uwagę to, co ma miejsce obecnie, czyli nagły spadek osób wspierających radio finansowo.

W celu zrozumienia sytuacji spadku Patronów Radia Nowy Świat postanowiłam prześledzić kilka wątków, które w rezultacie mogły doprowadzić do takiego stanu rzeczy.

• Konkurencja

Nie mam tu na myśli tylko tego, że rynek oferuje wiele stacji, w tym nieco łatwiej dostępnych, zwłaszcza dla osób starszych. Największą konkurencją dla Radia Nowy Świat na ten moment jest Radio 357. I chociaż obie stacje zarzekają się, jakoby dochodziło między nimi do jakiejś rywalizacji, a w audycjach często słyszymy, że dziennikarze nawzajem się wspierają, odbiorcy w social media mają często odmienne zdanie. Dodatkowo warto też zwrócić uwagę na sam sentyment lub sympatię do dziennikarzy. Trzeba mieć świadomość tego, że dawni słuchacze Radiowej Trójki posiadali już swoich ulubieńców. To również mogło warunkować, za którym radiem pójdą.

• Głośna sprawa z Margot

To wydarzenia podzieliło słuchaczy Radia Nowy Świat. W jednej z audycji dziennikarz określił Margot jako aktywistę, okazując tym samym brak poszanowania do uczuć i poczucia tożsamości działaczki. W rezultacie wylał się na rozgłośnię hejt. Jednak w obronie swojego pracownika, postanowił stanąć Piotr Jedliński. Na swoim prywatnym koncie na Facebooku napisał on, że dziennikarz sugerował się dowodem Margot. Tym samym zaapelował, aby pragnąć wolności, dać ją również pracownikom radia. Niestety, opinia Jedlińskiego zniknęła z Facebooka, po czym pojawiło się nowy post. A następnie przeprosiny Radia Nowy Świat.

Komentarze użytkowników natomiast w większości nadal nie pozostawiały suchej nitki na RNŚ. A wypowiedź dziennikarza, jak i Piotra Jedlińskiego, została określona jako “haniebna”. Dodatkowo słuchacze zarzucili twórcom radia, że tworzą środowisko, które było powodem odejścia niektórych dziennikarzy z Radiowej Trójki. Efekt całej sytuacji był następujący:

Piotr Jedliński zrezygnował z funkcji prezesa Radia Nowy Świat. Sytuacja ta była zaś jedną z pierwszych, poważnych rys na wizerunku Radia Nowy Świat.

• Polityka lub jej brak

Niestety na niekorzyść RNŚ działa również aspekt polityczny. Słuchacze spodziewali się bowiem, że nie będzie jej wcale. Natomiast chcąc dalej przekazywać słuchaczom wiadomości z kraju i świata, mimowolnie przekazuje się także treści o charakterze politycznym. I tak naprawdę, ciężko znaleźć odpowiedni balans pomiędzy polityką, a byciu apolitycznym.

Dodatkowym problemem może być również punkt, na który zwrócił uwagę Szymon Szymczyk, Experienced PR consultant specialized in tech. Twierdzi on, że jednym z powodów jest możliwość słuchania radia za darmo, bez potrzeby płacenia za subskrypcję.

To trudny model, bo w przeciwieństwie np. do mediów stosujących paywall, RNŚ nie blokuje dostępu do treści, gdy słuchacz zapomni o przedłużeniu subskrypcji. W Polsce karty kredytowe nie są tak popularne, jak np. w USA, więc wielu patronów zapewne dokonuje wpłat ręcznie, a w tej sytuacji łatwiej stracić motywację, zapomnieć, odłożyć na później etc. Prawdopodobne jest również, że po roku działalności radia motywacja części patronów nieco się zmniejszyła. Sposobem na jej wzmocnienie mogą być duże, wyróżniające się wydarzenia – mogą one skuteczniej przykuć uwagę słuchaczy i przekonać ich do wpłat aniżeli codzienne, rutynowe prośby  – przyznaje ekspert.

Zagrożenia czyhające na radio

Jak pokazuje ten rok, największym zagrożeniem dla RNŚ, o ironio, są słowa. A dokładnie te słowa, które nie do końca mogą przypaść do gustu odbiorcom. Radio musi starać się, aby być neutralne w kwestiach politycznych. Niestety, dziennikarze są tylko i aż ludźmi, w dodatku z własnymi, prywatnymi opiniami. A te często lubią wychodzić na światło dzienne, zupełnie przypadkiem. Efekt ich zaś może być tragiczny w skutkach i wiązać się np. z utratą jeszcze większej liczby Patronów. To z kolei wpłynie na mniejsze zyski i straty na koncie RNŚ, a w najgorszym scenariuszu może doprowadzić do upadku. Dlatego właśnie ten model biznesowy, jaki wybrały sobie obie stacje (zarówno RNŚ, jak i 357), jest dość ryzykowny. Wystarczy mały czynnik zapalny lub nieprzemyślane słowo, aby zmniejszyć swoją pulę dochodów na serwisie Patronite.

Wyzwania przed jakimi stoi Radio Nowy Świat

O to, co jest największym wyzwaniem, przed jakim stoi Radio Nowy Świat, zapytałam również Macieja Myśliwca, eksperta do spraw social media z AGH.

Maciej Myśliwiec

Największym wyzwaniem jest niewątpliwie to samo, które towarzyszy stacji od początku. A mianowicie przeniesienie do Internetu modelu radia, które było bardzo mocno tradycyjne. Dlaczego? Głównymi odbiorcami Trójki były osoby niecyfrowe, ale równocześnie rozgłośnia miała wierną rzeszę słuchaczy z młodszego pokolenia. Niemniej jednak przeniesienie się do sieci wymagało od rozgłośni tworzenia nowego, bardziej cyfrowego stylu i bardziej internetowego sposobu komunikacji. Wyzwaniem jest, aby pozyskiwać cały czas odbiorców. A tych można tylko z grupy użytkowników Internetu. Tak więc trzeba przedstawić ofertę dla tej grupy słuchaczy, równocześnie nie tracąc charakteru, który sprawił że wcześniejsza grupa do nas przyszła – przyznaje ekspert.

I wydawać by się mogło, że całkiem dobrym sposobem na to, aby przyciągnąć do siebie nowych odbiorców, są social media. Jednak, gdy przejrzymy treści, które się tam znajdują, na pierwszy rzut oka nie dostrzeżemy niczego, czym RNŚ mogłoby się wyróżniać na tle konkurencji, a na pewno czym mogłoby zachęcić do obserwowania profilu, słuchania radia czy w końcu pozostania Patronem. Jednak Szymon Szymczyk radzi, aby nie sugerować się tylko tym, co widzimy na Facebooku, Instagramie czy Twitterze.

Warto na komunikację RNŚ patrzeć szerzej niż przez pryzmat wpisów na oficjalnych profilach w social media. Istnieje zamknięta grupa dla patronów, patroni otrzymują także skierowaną do nich komunikację przez Patronite. Także prowadzący na antenie zwracają się bezpośrednio do słuchaczy i patronów, tworzą wideo-podziękowania. Analizując komunikację w social media widać, że jest ona prowadzona w stylu i języku znanym i lubianym przez wieloletnich słuchaczy, mocno eksponującym osobowości prowadzących audycje. Wszystko to wspiera poczucie tożsamości grupowej słuchaczy i ich wewnętrznego kręgu, czyli patronów. Nie dostrzegam w komunikacji RNŚ pogoni za zasięgiem w social media czy wychodzenia zbyt daleko poza grupę swoich odbiorców.

Czy jest to dobra taktyka? Zapewne najlepiej pokaże to czas i reakcje odbiorców. A tych jest wciąż bardzo dużo, zatem najwyraźniej obecnie taki rodzaj praktyk spełnia swoją funkcję.

Dlaczego słuchacze chcą zostać Patronami RNŚ?

Aby dostrzec fenomen Radia Nowy Świat, zwróciłam się również o opinię do trzech wybranych patronów. Zapytałam ich o to, dlaczego w ogóle zdecydowali się wesprzeć finansowo to radio.

Prawdę mówiąc, dla mnie Radio Nowy Świat to nie jest tylko radio. To coś więcej. Odbieram to jako sprzeciw wobec tego, z czym obecnie mamy do czynienia w mediach oraz w kraju. Chyba nigdy nie czułem tak wielkiej potrzeby dołożenia swojej cegiełki do działań tego typu. Radio Nowy Świat, zresztą podobnie jak Radio 357, to realna oznaka chęci na pozostanie wolnym. A jeżeli wolni mają być dziennikarze, których słucham od dziecka – nie mam problemu z tym, aby co miesiąc zostawiać im parę groszy, które zresztą zaoszczędziłem, np. rezygnując z innych mediów – przyznaje słuchacz Maciej.

Ta opinia to dość wyraźne zaznaczenie tego, czym dla młodego słuchacza mimo wszystko może stać się Radio Nowy Świat. Uzupełnieniem tej wypowiedzi jest także opinia kolejnej słuchaczki, która na pytanie, dlaczego zdecydowała się zostać Patronką, odpowiedziała, że każdemu za pracę należy się wynagrodzenie. A skoro słucha tej stacji, ma swoje ulubione audycje, to jej zdaniem jest to wystarczający powód do tego, aby dołożyć swoje kilka groszy do zbiórki na Patronite.

źródło: unsplash.com

Radio Nowy Świat a Radio 357

Od kiedy tylko pojawiła się informacja na temat powstania Radia 357, w środowisku mediów, jak i wśród słuchaczy, zaczęła się fala porównań. Odbiorcy nie mogli zrozumieć, dlaczego był konieczny rozłam. Natomiast dziś wszystko wskazuje na to, że sytuacja się delikatnie ustabilizowała. Specjaliści jednak wciąż szukają odpowiedzi na pytanie, czy w zasadzie na polskim rynku jest miejsce dla obu stacji, wywodzących się z Radiowej Trójki i mających podobne profile działania?

Szymon Szymczyk twierdzi, że najlepszą odpowiedzią na te pytanie są ostatnie miesiące. Wsparcie fanów i Patronów jest tak duże, że stacja nie tylko jest w stanie się utrzymywać, ale również planuje rozwój. Dodatkowo codziennie RNŚ słucha ponad 400 tysięcy osób, a wspiera je 30 tysięcy osób, czyli 7,5% słuchaczy. Ekspert zwraca też uwagę na inną, bardzo ciekawą kwestię.

Obu stacjom udało się coś bardzo trudnego – „skonwertować” setki tysięcy dotychczasowych wiernych słuchaczy do radia wyłącznie online oraz nowych aplikacji, które umożliwiają jego słuchanie. Kanał cyfrowy daje im też przestrzeń do dalszego wzrostu – konwertowania kolejnych starych słuchaczy oraz przyciągania zupełnie nowych, młodszych, preferujących odbiór poprzez podcasty, zamiast radia na żywo.

Niestety mniej optymistycznie do tej sytuacji jest nastawiony Maciej Myśliwiec. Ekspert z AGH twierdzi, że prędzej czy później jedna ze stacji przestanie istnieć. Dodaje też:

Gorsza będzie sytuacja, kiedy ta bratobójcza rywalizacja doprowadzi do zamknięcia obu stacji. Jako że obie stacje wywodzą się z tego samego środowiska i obie komunikują się do tego samego odbiorcy, muszą ze sobą chcąc nie chcąc rywalizować. Dlatego w dłuższej perspektywie może być problem, aby obie stacje w tym samym czasie istniały na tym samym rynku. Najlepszym rozwiązaniem byłaby współpraca. I tego bym życzył obu stacjom.

Pierwsza rocznica RNŚ

10 lipca to dzień rocznicy istnienia Radia Nowy Świat. Ta stacja radiowa na pewno na długo zapisze się na kartach historii, nie tylko w świecie mediów. Na sam sukces RNŚ złożyło się bowiem kilka istotnych elementów, na które zwrócił uwagę Szymon Szymczyk. Ekspert przyznaje, że niewątpliwy wpływ na sukces miały przede wszystkim wyjątkowe osobowości radiowe, z którymi bardzo zżyci byli słuchacze.

Jako kolejny powód wskazuje jakość i ramówkę nowego radia – fakt, że stworzono dobre radio, którego chce się słuchać i które nie odbiega znacząco od oczekiwań słuchaczy-patronów. Za równie istotny punkt, który doprowadził RNŚ do miejsca, w którym się obecnie znajduje, Szymczyk uznaje aspekt tożsamościowy.

Szymon Szymczyk

Związany jest on z identyfikacją grupową autorów i słuchaczy RNŚ – słuchanie i wspieranie nowego radia daje poczucie wspólnego uczestniczenia w wydarzeniu ważnym dla dużej grupy podobnych sobie ludzi, a równocześnie wyrażania sprzeciwu wobec tego wszystkiego, co doprowadziło do odejścia wielu osób z publicznego radia. Aspekt tożsamościowy jest na pewno wspierany przez umiejętną komunikację z patronami, która umacnia w nich poczucie bycia częścią grupy i wspólnego tworzenia czegoś wyjątkowego.

Jako ostatni element ekspert wymienia model subskrypcyjny i brak reklam na antenie. Wskazuje, że jest to miła odmiana w stosunku do innych stacji radiowych, gdzie te reklamy słyszalne są bardzo często.

Dlatego wraz z całą redakcją serwisu SocialPress życzymy całej załodze Radia Nowy Świat przede wszystkim niezależności i podejmowania mądrych decyzji. Oby istnienie dwóch podobnych do siebie stacji, wywodzących się z tego samego źródła, nie zakończyło się bratobójczym pojedynkiem o słuchacza, ze skutkiem negatywnym dla jednej lub obydwu stacji. Patronom zaś z tego miejsca dziękujemy za to, że chcą wspierać wolne media. Bo jest to istotny element życia społecznego, zwłaszcza w dzisiejszych czasach.

A dla zainteresowanych przypominamy, że z racji pierwszych urodzin Radia Nowy Świat, odbędzie się specjalna audycja. Rozpocznie się już od godziny 10:00.