Działający w Gdańsku Instytut Kultury Miejskiej opublikował bardzo obszerny raport „Dzieci Sieci. Kompetencje komunikacyjne najmłodszych”. Projekt realizowany był w okresie 1 lipca-13 grudnia 2012, a całe przedsięwzięcie wsparł finansowo Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Co potrafią najmłodsi w internecie?

Twórcy podkreślają, że chcieli podejść do tematu w sposób odmienny niż większość piszących o tzw. cyfrowym pokoleniu. Skupili się więc na kwestii umiejętności jakie wykształciły na przestrzeni lat najmłodsi użytkownicy Internetu. Próbę badawczą stanowiły dzieci w wieku 9-13 lat, a więc te uczęszczające do szkół podstawowych. Jednocześnie, projekt ma być impulsem do dalszych badań tej materii i np. formułowania hierarchii internetowych kompetencji pod kątem ich ważności. Autorzy badania wykorzystywali różne metody badawcze, w tym m.in. wywiady skategoryzowane, obserwację w terenie, netnografię oraz analizy dokumentów.

Wyróżniono kilkanaście standardów badania, a każdemu z nich przyporządkowano zadania jakie postanowiono przed dziećmi w trakcie wywiadów skategoryzowanych (część zadań odnosiła się do kilku standardów jednocześnie). Sprawdzano między innymi kompetencje w dziedzinie sprawnego i skutecznego wyszukiwania informacji. Okazało się, że dzieci nie zawsze potrafią odnaleźć informacje w Sieci, a jeśli już znajdują, to nie zawsze potrafią z nich właściwie korzystać. Zadanie odnalezienia i podania informacji o reżyserze i scenarzyście filmu „Shrek”, jakie postawiono przed dziećmi na jednym z wywiadów, zrealizowało poprawnie 19 z 30 przepytywanych dzieci.

Dzieci często nie są świadome zagrożeń jakie niesie ze sobą korzystanie z Internetu dla ich prywatności. Dla połowy przepytanych na wywiadzie dzieci umieszczenie w nicku swojego imienia i nazwiska nie stanowi problemu, a zdecydowana większość nie wiedziała co to pliki cookies. Z drugiej strony, potrzeba ustawiania silnych haseł była dostrzegana przez większość ankietowanych.

Co drugie dziecko codziennie korzysta z portali społecznościowych

Uczestnictwo dzieci w społecznościach internetowych to kolejna kwestia, której przyjrzeli się autorzy badania. Analizie poddano kilka serwisów, w tym NK.pl i Facebooka. W przypadku pierwszego z nich okazało się, że dzieci zakładając na nim swój profil korzystają z reguły z domyślnych ustawień prywatności, nie dokonując w nich żadnych zmian. Jednocześnie, ogólnie rzecz biorąc portal jest mało angażujący dla najmłodszych użytkowników. Rzadko korzystają oni z funkcji Śledzika, a jeśli już, to z reguły zamieszczają w nim tzw. „łańcuszki”. Jeśli chodzi o Facebooka, dzieci nie wykazują na nim tak dużego zaangażowania jak ich starsi koledzy. Z reguły ich aktywność ogranicza się do „lajkowania”, odpowiadania na łańcuszki pytań, czasem również do oznaczania znajomych na zdjęciach. Rzadko natomiast decydują się na dyskusje w serwisie.

Ogólnie rzecz ujmując, codzienne odwiedzanie portali społecznościowych deklarowało 55% ankietowanych dzieci. Nieco mniejszą popularności cieszą się fora internetowe – 40%. Z kolei po 15% respondentów nie wiedziało co to serwis społecznościowy i co to forum internetowe.

O wyrażenie opinii na temat korzystania przez dzieci z Internetu poproszono również opiekunów. Okazało się, że sporo z nich jest zdania, że ich dziecko spędza zbyt dużo czasu w Internecie, przez co ma mniej czasu na inne rzeczy, jak np. odrabianie zadań domowych lub czytanie. Większość opiekunów stwierdziła, że korzystanie z programów blokujących niektóre strony to dobry sposób na kontrolowanie tego co dzieci mogą zobaczyć w Sieci, a jeszcze większa ich część stwierdziła, że miałaby obiekcje wiedząc, że ich dziecko rozmawia w Internecie z nieznajomymi.

Niezbędna jest edukacja internetowa

Autorzy raportu w podsumowaniu formułują kilka postulatów. Ich zdaniem kompetencje dzieci w Internecie wymagają doskonalenia, do czego powinien przyczynić się system edukacji. Takie działania powinny być nakierowane na wykształcenie u dzieci umiejętności krytycznej analizy informacji znajdujących się w Sieci, świadomości zagrożeń prywatności jakie niesie ze sobą Internet, jak również bardziej aktywnych form uczestnictwa w społecznościach internetowych aniżeli przesyłanie łańcuszków czy odpowiadanie na formularze pytań na Facebooku. Biorąc pod uwagę powyższe, zdaniem autorów raportu teza mówiąca o tym, że obecne pokolenia najmłodszych nabywają wysokie kompetencje w zakresie korzystania z Sieci już od najmłodszych lat może jawić się jako przesadzona.

Pełną treść raportu można znaleźć na stronie dzieci-sieci.pl.