źródło: panoptykon.org/vlopreklama
W poniedziałek na ulice Warszawy wyjechała zagadkowa ciężarówka, która na myśl przywodziła sceny z popularnego serialu „Black Mirror”. Na ekranach rozbłyskiwały nietypowe hasła, takie jak „Z nami nigdy nie zaśniesz” bądź „Znamy cię lepiej niż ty siebie”.
Ukryte przesłanie
Pod pozornie intrygującymi hasłami kryje się głębszy przekaz. Chodzi o uświadomienie nam, jak działają potężne platformy społecznościowe, takie jak Facebook, TikTok czy YouTube. Otóż aplikacja Vlop!, której nazwa stanowi skrót od „Very Large Online Platforms”, w rzeczywistości nie istnieje. Za całą tą tajemniczą kampanią stoi Fundacja Panoptykon, organizacja zajmująca się ochroną prywatności i badaniem wpływu nowych technologii na społeczeństwo.
W dobie wszechobecnego internetu i mediów społecznościowych algorytmy stały się kluczowym narzędziem, które wykorzystują giganci internetowi, by dostarczać nam treści. Ich głównym celem jest przyciąganie uwagi, a nieustanne przewijanie ekranów nie tylko zwiększa zaangażowanie, ale przede wszystkim pozwala na generowanie większych zysków z reklam. To właśnie to zjawisko chce podkreślić Fundacja Panoptykon poprzez tę prowokacyjną kampanię.
Manipulacje algorytmów
Algorytmy w dużym stopniu decydują o tym, co pojawia się na ekranach. Niekiedy nieświadomie stajemy się celem przemyślanej strategii, która ma nas utrzymać w cyklu klikania i przewijania. Reklamy, posty, filmy i zdjęcia – wszystko jest starannie dostosowywane do upodobań i preferencji, wybierając treści, które utrzymają nas na platformie jak najdłużej.
Kampania fikcyjnej aplikacji Vlop! ma skłonić do refleksji nad korzystaniem z mediów społecznościowych. Zdaniem Panoptykonu to my powinniśmy mieć kontrolę nad mediami, a nie pozwalać, aby to media kontrolowały nas. W ramach tej inicjatywy wystartowała także strona vlop.me, na której Fundacja Panoptykon wyjaśnia zagrożenia związane z funkcjonowaniem algorytmów na największych platformach.
Celem Fundacji Panoptykon jest również zwrócenie uwagi na działania Unii Europejskiej. Mowa o akcie o usługach cyfrowych, który wszedł w życie 25 sierpnia. Fundacja chce dotrzeć do jak najszerszej grupy odbiorców i wytłumaczyć, jakie reguły obejmuje nowe unijne prawo i dlaczego jest to tak ważne. DSA wprowadza szereg istotnych zasad, które mają na celu ograniczenie negatywnego wpływu dużych platform na użytkowników.
Jednym z kluczowych postanowień DSA jest wymóg, aby platformy internetowe wyjaśniały mechanizmy funkcjonowania swoich algorytmów. Dzięki temu użytkownicy dowiedzą się, dlaczego widzą określone treści i reklamy. Mieszkańcy Unii Europejskiej będą mogli także wyłączyć funkcję rekomendowania materiałów na podstawie dotychczasowej aktywności i historii wyszukiwania.
Katarzyna Szymielewicz, reprezentująca Fundację Panoptykon, podkreśla, że działania dużych platform internetowych są często napędzane dążeniem do maksymalizacji zysków. Algorytmy platform są zaprojektowane tak, aby wykorzystywać dane i podsuwać treści, które generują większy ruch. W tym kontekście DSA staje się fundamentalnym narzędziem w ochronie prywatności użytkowników w świecie mediów społecznościowych.