fot. © Sergey Nivens - bank zdjęć Fotolia.com

Badania dotyczące użytkowników Facebooka czy social media w ogóle często przynoszą zaskakujące wnioski. Autorzy jednego z nich twierdzili na przykład, że korzystanie z Twittera czy Facebooka może doprowadzić do rozwodu. Szczególne kontrowersje wzbudziło jednak jedno z ostatnich badań, przy okazji którego naukowcy ingerowali w dobór treści wyświetlanych w aktualnościach użytkowników. Celem tego eksperymentu było sprawdzenie, jak poszczególne treści wpływają na nastrój facebookowiczów. Wyniki badania zostały nawet ujawnione przez jednego z analityków Facebooka, który brał udział w eksperymencie i z pewnością nie wpłynęły pozytywnie na wizerunek portalu.

Facebook odpowiada na krytykę

Wątpliwości etyczne związane z przywołanym badaniem skłoniły Facebooka do zaostrzenia zasad związanych z prowadzeniem badań dotyczących użytkowników. Mike Schropefer z Facebooka w oficjalnym komunikacie przekonuje, że potrzeba przeprowadzenia wspomnianego eksperymentu zrodziła się z pojawiających się kilka lat temu sugestii, jakoby użytkownicy oglądający posty swoich znajomych o pozytywnym wydźwięku czuli się źle. Krytyka, jakiej poddano badanie sprawiła, że władze serwisu dostrzegły konieczność nakreślenia jasnych zasad w tej kwestii. Mają one zapobiec pojawieniu się podobnych problemów w przyszłości. Zaliczono do nich:

Wskazówki (Guidelines) – naukowcy otrzymali od Facebooka zestaw klarownych wskazówek, dotyczących tego, w jaki sposób mogą prowadzić badania. W przypadku, gdy projekt badawczy dotyczy konkretnej populacji lub grupy użytkowników (dobranej np. pod kątem wieku) lub odnosi się do treści, które mogą być postrzegane jako bardzo osobiste (np. dotyczących uczuć), jego rozpoczęcie zostanie poprzedzone odpowiednią oceną. Osobna ocena będzie dotyczyć badań, w których mają wziąć udział przedstawiciele środowiska akademickiego.

Ocena (Review) – serwis stworzył specjalne ciało, w skład którego wchodzą doświadczeni analitycy, a także programiści, prawnicy, eksperci ds. prywatności czy osoby odpowiedzialne za politykę Facebooka. Ciało będzie odpowiedzialne za ocenę projektów badawczych.

Szkolenia (Training) – w ramach 6-tygodniowych facebookowych obozów dla nowych programistów (tzw. bootcampy) będą odbywały się również szkolenia w zakresie badań dotyczących Facebooka. Ta problematyka będzie również poruszana podczas corocznego szkolenia dotyczącego prywatności i bezpieczeństwa, w którym bierze udział każdy pracownik Facebooka.

Dedykowana strona internetowa (Research Website) – strona ma być źródłem wszelkich informacji związanych z badaniami dotyczącymi Facebooka. Strona zawiera m.in. informacje o najnowszych publikacjach badawczych, o konferencjach naukowych i innych ważnych wydarzeniach związanych z badaniami nad Facebookiem, a także specjalnego bloga. Ponadto odwiedzający stronę dowiedzą się, w jakich obszarach badawczych prowadzą swoje analizy eksperci Facebooka, a także w jakich programach związanych z prowadzeniem badań mogą wziąć udział.

fot. research.facebook.com

Faza publikacji równie ważna

Wprowadzane zasady odnoszą się zarówno do fazy prowadzenia badania, jak i późniejszej publikacji jego wyników, jako że jednym z błędów, do których przyznał się Facebook było niedostateczne wyjaśnienie okoliczności przeprowadzenia wspomnianego eksperymentu.

Wprowadzane zmiany, jak przekonuje Facebook, mają zwiększyć zaufanie użytkowników do serwisu. Jednocześnie Facebook podkreśla istotne znaczenie współpracy ze środowiskami akademickimi oraz badań dotyczących portalu i jego użytkowników. Nowe zasady mają z kolei na celu doprecyzowanie zasad tej kooperacji.

Zmiany nie są idealne

Warto wszakże zauważyć, że wprowadzane zmiany w żaden sposób nie odnoszą się do kwestii udzielania zgody na prowadzenie badań przez samych użytkowników. Ci de facto godzą się na bycie przedmiotem badań przez sam fakt korzystania z Facebooka. Stąd postulaty niektórych, by uwzględnić również możliwość odmowy zgody przez użytkowników (opt-out). Ponadto zwraca się uwagę, że gremium odpowiedzialne za dokonywanie oceny projektów badawczych jest złożone wyłącznie z pracowników Facebooka. Być może lepszym rozwiązaniem byłoby zaproszenie do niego również zewnętrznych ekspertów.